Michał Anioł - wstęp

Michał Anioł

 

Michelangelo Buonarroti (Michał Anioł, Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni; ur. 6 marca 1475 w Caprese, prowincji Toskanii we Włoszech, zm. 18 lutego 1564 w Rzymie) – włoski malarz, rzeźbiarz, poeta i architekt epoki Odrodzenia.

Autor między innymi fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. Wśród rzeźb najbardziej znane są Pietà i Dawid. Z dzieł architektonicznych – projekt kopuły bazyliki świętego Piotra. Jego działalność artystyczna jest związana z Bolonią , Florencją a przede wszystkim z Rzymem, gdzie twórczość artysty objęta została mecenatem papieskim. Wykształcony we florenckim warsztacie malarza Domenico Ghirlandaio, a w dziedzinie rzeźby w pracowni Bertolda di Giovanniego. Wbrew obiegowym opiniom to nie Michał Anioł zaprojektował mundury Watykańskiej Gwardii Szwajcarskiej.

 

Leonardo da Vinci - wstęp

Leonardo da Vinci

 

Leonardo da Vinci (ur. 15 kwietnia 1452 r. w Anchiano niedaleko Vinci Vinci we Włoszech, zm. 2 maja 1519 r. w Clos Lucé we Francji) – włoski, renesansowy malarz, architekt, filozof, muzyk, poeta, odkrywca, matematyk, mechanik, anatom, wynalazca, geolog.

Urodził się i wychował niedaleko miasta Vinci, będąc nieślubnym synem notariusza ser Piera da Vinci i chłopki Cateriny. W rozumieniu współczesnym nie miał nazwiska, człon "da Vinci" oznacza bowiem "z miasta Vinci". Jego pełne nazwisko, nadane mu przy narodzinach, to "Leonardo di ser Piero da Vinci", czyli "Leonardo, syn ser Piera z miasta Vinci".

Leonardo często był opisywany jako archetyp "człowieka renesansu", którego wydawałoby się niespożytej ciekawości dorównywała tylko siła jego kreatywności. Szeroko uważa się go za jednego z największych malarzy wszech czasów i prawdopodobnie najbardziej wszechstronnie utalentowaną osobę w historii.

po przeczytaniu zobacz zdjęcia i podpisz pod nimi zawód jaki wykonywał Leonardo da Vici :

Sandro Botticelli - wstęp

Sandro Botticelli

 

Sandro Botticelli, właśc. Alessandro di Mariano Filipepi (ur. 1 marca 1445 we Florencji, zm. przed 17 maja 1510 tamże) – włoski malarz szkoły florenckiej, który tworzył we wczesnym (quattrocento) oraz dojrzałym okresie odrodzenia.

W 1470, w wieku 25 lat otworzył własną pracownię, w której realizował zamówienia bogatych rodzin florenckich – głównie rodu Medicich, zaś od 1472 znajdował się na liście w gildii św. Łukasza jako samodzielny malarz. Jego uczniami byli wówczas m.in. Filippino Lippi syn mistrza, u którego uczył się Botticelli.

Większość życia spędził w rodzinnej Florencji, odbył nieliczne podróże, m.in. do Rzymu, Pizy, oraz prawdopodobnie do Mugello. Bardzo szybko znalazł mecenasów, rodzinę spokrewnioną z Medyceuszami. W tym domu malował aż do śmierci. W późniejszym okresie malarz uległ ascetycznej ideologii głoszonej przez Savonarolę, która istotnie wpłynęła na styl jego malarstwa.

W 1504, wraz z innymi wielkimi artystami florenckimi, brał udział w naradzie, która miała ustalić miejsce ustawienia posągu Michała Anioła – Dawida. Pod koniec życia stworzył niewiele dzieł. Pomiędzy 1504 a 1510, rokiem śmierci nie zachowały się żadne wzmianki o artyście.

po przeczytaniu rozwiąż krzyżówkę:

1. Gdzie spędził większość życia Sandro Botticelli?

2. Kim był Sandro Botticelli?

3. Z jakiego kraju pochodził?

4. W jakim domu malował, aż do śmierci?

Po rozwiązaniu krzyżówki w polach zamalowanych na pomarańczowo wyjdzie hasło. Napisz co tam robił Sandro Botticelli.

Rafaelo Santi - wstęp

Rafaelo Santi

 

Rafael, właśc. Raffaello Santi lub Raffaello Sanzio (ur. 28 marca lub 6 kwietnia 1483 w Urbino, zm. 6 kwietnia 1520 w Rzymie) – włoski malarz i architekt, najmłodszy z trójki genialnych artystów włoskiego renesansu – obok Michała Anioła i Leonarda da Vinci, znany z licznych przedstawień Madonny. 

  We wczesnej twórczości styl Rafaela jest naśladownictwem, a czasem niemal mistrzowskim kopiowaniem stylu Perugina. Jednak nawet w dziełach niewątpliwie wzorowanych na nim można uchwycić różnicę. Przykładem jest obraz Zaślubiny Marii z Józefem (Lo Sposalizio), wzorowany na powstającym w tym samym czasie obrazie Perugina pod tym samym tytułem. Oba obrazy posiadają niemal jednakową scenerię i podobne rozłożenie postaci, jednak obraz Rafaela różni się od obrazu jego mistrza giętkością i naturalnością ruchów. Podczas gdy Perugino stosuje już nieco przestarzałą manierę izokefalii (umieszczania głów postaci na jednym poziomie), u Rafaela analogiczne postacie są wyższe lub niższe, stoją swobodnie i nie wyglądają jak ustawione w jednym rzędzie. Wkrótce Rafael porzucił wzorowanie się na dziełach konserwatywnego mistrza i stworzył nowy styl. Niewątpliwie na rozwój stylu malarskiego Rafaela miały wielki wpływ dzieła Michała Anioła, a zwłaszcza Leonarda da Vinci. Z dzieł Leonarda przyswoił sobie Rafael manierę sfumato, choć stosował ją bardziej umiarkowanie niż sam Leonardo.

po przeczytaniu tekstu odpowiedz na pytania:

1. Kim był Rafael Santi?

2. Kogo styl kopiował?

3. Czyje dzieła miały na niego największy wpływ?

 4. Czym różnił się obraz Rafaela od obrazu Perugina pt. ''Zaślubiny Marii z Józefem''?  

 

 

 

Jan Gutenberg - druk

Jan Gutenberg

Jest uważany za wynalazcę ruchomej czcionki, mimo że historia jej sięga przynajmniej XI w. (Chiny). Wynalazek czcionki ruchomej był prawdopodobnie pierwotnie autorstwa Laurensa Janszoona Costera, Holendra z Haarlemu. Gutenberg mógł zobaczyć jego druk wystawiony przy okazji uroczystości ku czci relikwii akwizgrańskich w roku 1440. Sposób konstruowania czcionek i ich składu został przez Gutenberga opracowany na nowo i następnie udoskonalany, dlatego też jemu przypisuje się wynalazek nowoczesnego druku.

Gutenberg popadł w długi i część jego warsztatu została przejęta przez Jana Fusta, który zatrudnił ucznia Gutenberga Piotra Schőffera. Z tego warsztatu wyszły druki dawniej przypisywane Gutenbergowi, m.in. Psałterz moguncki (1457), pierwszy tekst z drukowanymi iluminacjami (inicjały czerwone i niebieskie, ryte w metalu, nie w drewnie).

Jego prekursorskim dokonaniem było stworzenie w Europie pierwszego prawdziwie dużego wydawnictwa książkowego. Do tamtej pory drukowano tylko pojedyncze karty zawierające skomplikowane zdobienia, przeznaczone do dalszego wypełnienia pismem ręcznym, oraz niewielkie akcydensy.

Inne ważne osiągnięcia Gutenberga to udany projekt modyfikacji dotychczasowego gotyckiego kroju pisma ręcznego, a przede wszystkim stworzenia podstawowych zasad składu tekstu, z których korzysta większość zawodowych typografów, jak i projektanci oprogramowania dla DTP.

Za datę wynalezienia druku uznaje się rok 1450. Pierwszymi księgami jakie Gutenberg wydrukował były: Biblia (tzw. Biblia 42-wierszowa, 1455) oraz Księga Wszelkiej Mądrości.

po przeczytaniu odpowiedzi na pytania:

1. Jaką czcionkę wynalazł?

2. Pierwszy tekst z drukowanymi iluminacjami to?

 3. Jakie było jego największe dokonanie?

4. Jaki krój pisma ręcznego zmodyfikował?

5. Jakie zasady składu teksty stworzył?

6. Jedna z ksiąg jaka wydrukował była?

Jan Gutenberg - wstęp

Jan Gutenberg

 

Jan Gutenberg (ur. ok. 1399, zm. 3 lutego 1468) – złotnik i drukarz moguncki, niemiecki rzemieślnik, twórca pierwszej przemysłowej metody druku na świecie.

 Działalność Gutenberga przypada na okres rozwoju drukarstwa w zachodniej Europie. Początkowo Gutenberg stosował znane już wcześniej w Europie czcionki drewniane, z czasem opracował własną wersję czcionek metalowych (również znanych już w Europie), posługiwał się także czcionkami glinianymi. Skonstruował specjalny aparat do ich odlewania, w którym nowością było używanie wymiennych matryc. Zaprojektował również własną wersję prasy drukarskiej na wzór znanych już pras introligatorskich.

W 1448 r. założył w Moguncji drukarnię. W 1455 r. ukazała się drukiem tzw. Biblia Gutenberga, której jeden egzemplarz można oglądać w muzeum diecezjalnym w Pelplinie.

Zmarł w biedzie.

po przeczytaniu rozwiąż rebus :

Rozwiązaniem będzie wynalazek Gutenberga.

Marcin Luter - wstęp

Marcin Luter 

 

Marcin Luter (niem. Martin Luther, ur. 10 listopada 1483 r. w Eisleben, zm. 18 lutego 1546 r. tamże) – niemiecki reformator religijny, teolog i inicjator reformacji, mnich augustiański, doktor teologii, współtwórca luteranizmu. Autor 95 tez potępiających praktykę sprzedaży odpustów, w których odrzucał możliwość kupienia łaski Bożej.

Pomimo że nie brał czynnego udziału w wystąpieniach religijnych i społeczno-politycznych, a jedynie pisał polemiki i katechezy, skupił wokół swojej idei całą opozycję Kościoła katolickiego. Przełożył Biblię na język niemiecki (zob. Biblia Lutra), był autorem Postylli Domowej, Małego i Dużego katechizmu, Artykułów szmalkaldzkich oraz wielu pieśni kościelnych, w tym ewangelickiego hymnu: Warownym grodem jest nasz Bóg.

Podstawę jego nauki stanowią hasła: sola scriptura – jedynie Pismo, sola fide – jedynie wiara, sola gratia – jedynie łaska, solus Christus – jedynie Chrystus, solum Verbum – jedynie Słowo.

Kościoły protestanckie uznają Lutra za bohatera wiary, reformatora i odnowiciela Kościoła. Kościół anglikański zalicza Lutra do grona świętych. Jego wspomnienie obchodzone jest w rocznicę śmierci, 18 lutego.

po przeczytaniu rozwiąż krzyżówkę: 

1. Co stworzył?

2. Na jaki język przełożył Biblię?

3. Co jest obchodzone 18 lutego?

4. Jakie jest jego wyznanie na początku?

5. Jakie jest jego wyznanie na końcu?

6. Protestanci uważają go za ....

Mikołaj Kopernik - wyksztalcenie

Mikołaj Kopernik

Studia w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych Kopernik odbył w Akademii Krakowskiej , w epoce największego rozkwitu krakowskiej szkoły astronomicznej, uzyskując przygotowanie z matematyki, optyki geometrycznej, kosmologii, kosmografii oraz astronomii w zakresie konstruowania i stosowania tablic astronomicznych oraz posługiwania się instrumentami astronomicznymi. Z inicjatywy wuja Watzenrodego podjął studia prawa kanonicznego na uniwersytecie w Bolonii , a następnie — po kilkumiesięcznym pobycie na Warmii — studia medyczne w Padwie  połączone z uzyskaniem doktoratu z prawa kanonicznego na uniwersytecie w Ferrarze.

Kopernik doskonalił we Włoszech znajomość języków klasycznych. Dokonał tłumaczenia z języka greckiego na łacinę dzieła literackiego Teofilakta Symokatty, Epistolae morales, rurales et amatoriae . We Włoszech pogłębiał także studia nad tradycją pitagorejską, utożsamiającą centrum kosmosu z „centralnym ogniem" lub wręcz ze Słońcem (były to poglądy niepoparte skonstruowaną teorią). Większości swych obserwacji astronomicznych dokonał we Fromborku, gdzie zmarł 24.5.1543.

po przeczytaniu rozwiąż krzyżówkę:

1. Jakie studia podjął Mikołaj Kopernik po kilkumiesięcznym pobycie w Warmii?

2. Gdzie dokonał większość obserwacji astronomicznych?

3. Do jakiej szkoły uczęszczał Mikołaj Kopernik?

4. Nad jaką tradycją pogłębiał studia we Włoszech?

5. Gdzie Kopernik doskonalił znajomość języków klasycznych?

6. W jakim mieście studiował?

Mikolaj Kopernik - nazwy

Mikołaj Kopernik

Imię Kopernika nadawano sondom kosmicznym, instytucjom i obiektom na ciałach niebieskich. Noszą je:

• duży krater na Księżycu (107 km średnicy)
• duży krater na Marsie (292 km średnicy)
• planetoida nr 1322 (orbita 1.86 - 2.99 j.a., okres obiegu 3.77 lat)
• OAO-3 Copernicus (1972-065A) - amerykański satelita do obserwacji w promieniach nadfioletowych i rentgenowskich, działał w latach 1972-1980
• Kopernik 500 (Interkosmos 9; 1973-022A) - satelita radziecko-polski do badania promieniowania Słońca i jonosfery, działał w roku 1973
• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
• Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk (CAMK)
• w Toruniu znajduje się Dom Kopernika będący muzeum poświęconym astronomowi.

Mikołaj Kopernik - wstęp

Mikołaj Kopernik

 

Mikołaj Kopernik (z łacińskskiego Nicolaus Copernicus, z niemieckiego Nikolaus Kopernikus. Urodził się 19 lutego 1473 w Toruniu, zmarł 24 maja 1543 we Fromborku) – polski astronom, autor dzieła De revolutionibus orbium coelestium przedstawiającego szczegółowo i w naukowo użytecznej formie heliocentryczną wizję Wszechświata. Wprawdzie koncepcja heliocentryzmu pojawiła się już w starożytnej Grecji , to jednak dopiero dzieło Kopernika dokonało przełomu i wywołało jedną z najważniejszych rewolucji naukowych od czasów starożytnych, nazywaną przewrotem kopernikańskim.

po przeczytaniu rozwiąż rebus:

Rozwiąż rebus a dowiesz się kim był Mikołaj Kopernik.

Mikołaj Rej - cytaty

Mikołaj Rej

''Młodość jak siano więdnie.''

''Bo nas sam Pan uczył temu:

 Chcesz - li sam brać, daj drugiemu.''

''Nie ten jest mądry, kto wiele spraw umie, 

lecz kto złe od dobrego rozeznać rozumie.''

''A niechaj narodowie wżdy postronni znają 

Iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają!''

''O nieślachetna ziemio! o nędzne łakomstwo! 

Toż nas marnie szafujesz i nasze potomstwo, 

Że nie najdziesz żadnego, co by myślił o tym, 

Co sie jutro będzie dziać, nie tylko na potym.''

''Gorszy pochlebca niż kruk, choć niecnota, 

Bo ten po śmierci, ten drze za żywota.''

Mikolaj Rej - młodość

Mikołaj Rej

Poeta podpisywał się często jako Mikołaj Rej z Nagłowic, ale nigdy w Nagłowicach nie mieszkał. Odziedziczył wieś Topola w Krakowskiem i tam żył od ok. 1530 r. W 1546 r. otrzymał od króla Zygmunta Starego wieś Temerowce za zasługi rymotwórcze. Natomiast król Zygmunt August nadał poecie tytuł sekretarza królewskiego. Rej prowadził aktywne życie społeczne i towarzyskie. Wybierano go na sejmiki, wiele podróżował po kraju, długo procesował się o majątki, zyskiwał rozgłos wśród szlachty. Około 1540 r. przeszedł na protestantyzm, potem na kalwinizm. Poeta był jednym z pierwszych założycieli i fundatorów-opiekunów zborów kalwińskich na ziemiach polskich. Założył miasteczko Rejowiec.

po przeczytaniu odpowiedz na pytania:

1. Za jakie zasługi Mikołaj Rej otrzymał wieś Temerowce od króla Zygmunta Starego?

2. Mikołaj Rej prowadził życie społeczne i ......

3. Jakie miasteczko założył?

Mikolaj Rej - twórczość

Mikołaj Rej

 Nie wszystkie utwory poety zachowały się. Pisał świadomie w języku narodowym – polskim, ale ojcem języka polskiego nazywany jest Kochanowski. Niewątpliwie Rej ujawnia niespotykany talent pisarski, zwłaszcza jako satyryk – obserwator rzeczywistości mu współczesnej. Pisarstwo uważał za powołanie i służbę społeczną. Ukształtował on kierunki polskiej literatury na całe lata – pisarstwo zorientowane na sprawy aktualne, społeczne, narodowe. Dlatego nazywany jest ojcem literatury polskiej.

Wyróżnia się następujące etapy twórczości Mikołaja Reja:

• lata 30. XVI wieku: pieśni religijne, prozatorski przekład Psałterza Dawidów, dialogi satyryczno-moralizujące: Kostery z pijanicą, Warwasa z Dykasem, Lwa z kotem, Gęsi z kurem, Zatargnienie fortuny z cnotą;

• 1543 r.: Krótka rozprawa między panem, wójtem a plebanem, Catechismus (ujawniający tendencje niekatolickie), Żywot Józefa (1545 r., utwór sceniczny o charakterze moralizatorskim), Psałterz Dawidów, pisemka polemiczno-teologicze;

• 1549 r.: ukazanie się Kupca (charakter antykatolicki, moralizatorski), później takie utwory jak: Postylla (zbiory kazań), Wizerunk własny żywota człowieka poczciwego (1558 r.; poemat dydaktyczny o wędrówce po świecie, piekle i niebie), Źwierzyniec (1562 r.; wiersze o sławnych mężach, królach, herbach i zwierzętach), Źwierzyniec wzbogacony o Figliki (1574 r.);

• 1565 r.: Apocalypsis, 1568 r.: Zwierciadło (najobszerniejszy utwór Reja, którego główną część zajmuje jeden z najsłynniejszych jego utworów: Żywot człowieka poczciwego).

Po przeczytaniu opisz 4 etapy w twórczości Mikołaja Reja.



 

Mikołaj Rej - wstęp

Mikołaj Rej

 

Mikołaj Rej urodził się w 1505 r. w Żurawnie pod Haliczem, zmarł w 1569 r. Rodzice Reja należeli do zamożnej szlachty (herbu Oksza), osiadłej w Nagłowicach koło Jędrzejowa. W 1514 r. Rej rozpoczął naukę w szkole w Skalmierzu, potem w Bursie Jerozolimskiej Akademii Krakowskiej. Większość swej wiedzy zdobył jednak samodzielnie. Był człowiekiem szeroko oczytanym, znawcą pism Erazma z Rotterdamu. Od 1525 r. pracował na dworze wojewody sandomierskiego Andrzeja Tęczyńskiego jako sekretarz, a z czasem komornik.

po przeczytaniu rozwiąż krzyżówkę:

1. W jakiej miejscowości Mikołaj Rej zaczynał naukę?
2. Na dworze jakiego wojewody pracował?
3. Jakiego herbu byli rodzice Mikołaja Reja?
4. Był człowiekiem szeroko ....
5. Jak zdobył większość swojej wiedzy?

William Szekspir - cytaty

William Szekspir

"Ktoś nie śpi, aby spać mógł ktoś."

"Być albo nie być, to wielkie pytanie.
 Jestli w istocie szlachetniejszą rzeczą
 Znosić pociski zawistnego losu
 Czy też, stawiwszy czoło morzu nędzy,
 Przez opór wybrnąć z niego? - Umrzeć - zasnąć -
 I na tym koniec. - Gdybyśmy wiedzieli,
 Że raz zasnąwszy, zakończym na zawsze
 Boleści serca i owe tysiączne
 Właściwe naszej naturze wstrząśnienia,
 Kres taki byłby celem na tej ziemi
 Najpożądańszym. Umrzeć - zasnąć. - Zasnąć!"

"Ciągle to jutro, jutro i znów jutro
 Wije się w ciasnym kółku od dnia do dnia,
 Aż do ostatniej głoski czasokresu."

"Reszta jest milczeniem"

"Choć to szaleństwo, jest w nim przecie metoda."

"Miód, chociaż słodki, nadmiarem słodyczy tłumi apetyt i sprowadza mdłości; kochaj z umiarem"

"Płakać z płaczącym, to ulga w cierpieniu."

 "Wszystko dobre, co się dobrze kończy."

 "Świat jest teatrem, aktorami ludzie,
 Którzy kolejno wchodzą i znikają."

 "Życie jest to opowieść idioty, pełna wrzasku
 i wściekłości, nic nie znacząca."

 "Lepiej być o trzy godziny za wcześnie niz o minutę za późno"